همه چیز درباره بنفشه آفریقایی

بنفشه آفريقايي يكي از محبوبترين گلهاي آپارتماني است. علت اين محبوبيت گلدهي در طول سال و روش تكثيرآسانش از طريق قلمه برگ مي باشد.
بنفشه آفريقايي با نام علمي Saint paulia گياهي است از شرق آفريقا با برگهاي مخملي، براق و كمي پرزدار كه گلهايش به رنگهاي ارغواني، سفيد، بنفش، صورتي، آبي، جيگري و… مي باشد.
نور: نور از مهمترين عوامل براي گلدهي بنفشه آفريقايي مي باشد. براي اين منظور مي توان از نور غير مستقيم خورشيد و يا از نور مصنوعي مهتابي استفاده كرد. اگر نور كافي باشد برگها به صورت افقي قرار مي گيرند. ولي نور كم باشد دمبرگها طويل مي شوند وگياه بيشتر رشد رويشي دارد و بدين ترتيب گياه وارد فاز گلدهي نمي شود. نور زياد نيز باعث رنگ پريدگي و سوختگي برگها مي شود. بنفشه آفریقایی برای گلدهی به نور خوب حدود ۱۰ تا ۱۴ ساعت در روز نیاز دارد
آبياري: سعی کنید خاک همیشه مقداری رطوبت داشته باشد. هنگامی که سطح خاک خشک شد اقدام به آبیاری کنید. اگر شك كرديد كه گياهتان نياز به آبياري دارد يك روز آن را به تعويق بياندازيد. زيرا بنفشه آفريقايي خشكي را مي تواند تحمل كند.محیط کشت اشباع از آب احتمال پوسیدگی را افزایش داده و خشکی بیش از حد خاک موجب خشک شدن غنچه های تازه تشکیل شده می شود. ازاین رو دقت در آبیاری برای گلدهی خوب لازم است.
آبياري بنفشه آفريقايي بهتر است از طريق زير گلداني صورت گيرد و بعد از هر ۳ بار آبياري از طريق زير گلداني ۱ بار از بالا و از زير برگها(براي جلوگيري از تجمع ملاح در سطح خاك) آبياري انجام شود. در هنگام آبياري از بالا بايد دقت شود كه روي برگها و تاج گياه آب ريخته نشود زيرا باعث ايجاد لكه هاي زرد رنگ مي شود.
كود: از آنجا كه خاك اين گياه نسبت به مواد غذايي فقير است بايد در تمام طول سال با كود تغذيه شود.
دو نوع كود مخصوص تغذيه بنفشه آفريقايي در نظر گرفته شده است:
۱- كود مخصوص رشد رويشي بنفشه آفريقايي: براي تهيه آن بايد ۸/۱ قاشق چايخوري در يك ليتر آب حل كرده و در هر بار آبياري از طريق زيرگلداني از آن استفاده شود.
۲- كود مخصوص گلدهي بنفشه آفريقايي: براي تهيه آن بايد ۲/۱ قاشق چايخوري در يك ليتر آب حل كرده و ماهي يكبار از بالاي سطح خاك و از زير برگها بجاي كود شماره ۱ استفاده شود.
توجه :
بعد از خريداري اين گياه تا يك ماه به آن كود ندهيد.
هیچ گاه کود را بیش از میزان توصیه شده روی بسته بندی به کار نبرید.
هنگامی که خاک بیش از حد خشک و گیاه تشنه است از محلول کود استفاده نکنید.
دما: بهترين درجه حرارت براي بنفشه آفريقايي ۱۹ تا ۲۵ درجه سانتي گراد است. به طور كلي دمايي كه انسان در احساس راحتي مي كند. اگر دما كمتر از ۱۵ درجه سانتي گراد برسد گياه پلاسيده مي شود و برگها به سمت داخل جمع مي شوند. اگر دما از ۲۷ درجه بالاتر برود به اصطلاح پختگي برگها و ازبين رفتن گلها اتفاق مي افتد.
رطوبت: اين گياه به رطوبت بين ۴۰ تا ۶۰ درصد نياز دارد. براي تامين رطوبت مي توان در فواصل بين گلدان ها از ليوان آب استفاده كرد.
خاك: بنفشه آفریقایی ریشه های بسیار ظریفی دارد. برای گلدهی این ریشه ها باید سالم بوده و خوب توسعه یافته باشند. اگر گیاه در خاک فشرده یا سنگین کشت شود گل نخواهد داد. برای کاشت از ترکیب پیت موس و پرلیت به نسبت مساوی استفاده کنید..
تعويض گلدان: بنفشه های آفریقایی سالی یک بار نیاز به تعویض خاک دارند. از طرفی بنفشه آفریقایی در گلدان کوچک تر بهتر عمل می کند.از گلدانی استفاده کنید که قطر دهانه آن تقریبا یک سوم قطر بوته باشد.(اندازه مناسب برای کاشت اغلب بوته ها قطر دهانه ۸ یا ۱۰ سانتی متر است.)چنانچه اندازه گلدان نسبت به بوته بزرگ باشد گیاه گل نخواهد داد.
گلدان های سفالی و سرامیکی به دلیل مشکلات ناشی از تجمع املاح و نیز شوک سرما به ریشه های حساس بنفشه آفریقایی، چندان برای این گیاه مناسب نیستند. ازین رو بهتر است از گلدان های پلاستیکی برای کاشت استفاده کنید.
عدم گل دهي: اگر تمام شرايط محيطي از قبيل نور- دماي و رطوبت مناسب- آبياري و كوددهي مرتب براي بنفشه آفريقايي محيا باشد و همچنان وارد فاز گل دهي نشود بايد موارد زير را بررسي كرد:
۱. پاجوش های زیاد روی ساقه اصلی نیز نه تنها فرم و شکل بوته را به هم می زنند بلکه موجب کاهش گلدهی نیز می شود. بهتر است پاجوش های اضافی را پیش از اینکه خیلی بزرگ شوند حذف کرده و تنها یک طوقه اصلی را در یک گلدان نگه دارید.
۲. گياه مسن با برگهاي زياد كه نياز به احيا دارد به اين صورت كه گياه را از گلدان درآورده ريشه هاي تيره به همراه برگهاي پاييني و مسن را حذف كرده اكنون گياه به اصطلاح داراي گردن مي شود كه بايد آن را تراشيد و مجددا گياه را در گلدان كوچكتر كاشته و آبياري كرد و روي گياه را با نايلوني كه چند سوراخ دارد به مدت يك هفته بپوشانيد.
۳. گاه علی رغم مساعد بودن تمام شرایط و سالم بودن گیاه، بوته بنفشه آفریقایی همچنان به رشد رویشی ادامه داده و گل نمی دهد. در چنین شرایطی ایجاد یک تنش یا شوک می تواند موجب تحریک گیاه به گلدهی شود. این شوک می تواند به صورت )تنش خشکی ( اجازه دهید گیاه کمی پژمرده شود سپس اقدام به آبیاری کنید یا )تنش حرارتی ( کاهش موقت دما و مجددا افزایش دما به میزان عادیيا(تنش نوري) كاهش مدت زمان روشنايي و مجددا افزايش آن به ميزان طبيعي باشد. فقط پیش از ایجاد تنش باید از مساعد بودن تمام عوامل و نیز سلامتی گیاه اطمینان حاصل کنید.
تكثير: تكثير بنفشه آفريقايي معمولا ازطريق قلمه برگ و پاجوش و كشت بذر صورت مي گيرد.
– قلمه برگ: از برگهاي مياني بوته بنفشه آفريقايي براي اين منظور بهتر است استفاده شود. سپس مي توان آنها را به وسيله كاتر از بوته مادري به شكل اريب جداكرد و در داخل خاك مخصوص بنفشه آفريقايي كاشت و روي آن را تازماني كه جوانه بزنند پوشاند. زماني كه گياهچه ها به اندازه ي كافي بزرگ شدند و برگ مادري پوسيده شد مي توان هريك از گياهچه ها را در گلدان كوچكتر جداگانه كاشت و آبياري نمود.

– كاشت پاجوش: بعد از جداسازي پاجوش ها از بوته مادري مي توان آنها را به صورت جداگانه در گلدان كوچكتر كاشت وروي آنها را به مدت ۲-۱ هفته با نايلون پوشاند. پاجوش ها چون اغلب ريشه دارند در زمان كمتري نسبت به قلمه برگ بالغ و گلدار مي شوند.

***

مشکلات و بیماری های رایج بنفشه آفریقایی

لکه های آب:
یک آسیب برگی رایج در بنفشه آفریقایی لکه های ناشی از آب سرد روی برگ هاست. ریختن قطرات آب سرد روی برگها موجب پیدایش لکه هایی حلقوی سفید و زردرنگ در محل ریزش آب می شود. بنابراین بهتر است در صورت خیس شدن برگ ها بی درنگ آنها را خشک کنیم. از طرفی آبیاری با آب سرد هم موجب بروز لکه هایی بی رنگ ( کرم یا شیری رنگ) در بافت برگ خواهد شد.اگر دمای آب ۵ تا ۸ درجه سرد تر از برگ باشد این عارضه رخ می دهد. این آسیب برگی مخرب و کشنده نیست اما ظاهر ناخوشایندی برای گیاه ایجاد می کند. برای جلوگیری از این آسیب برگی باید گیاه را از زیر ( پر کردن زیرگلدانی از آب) آبیاری کنیم. قرار دادن آب به مدت یک شب در دمای اتاق ( یا گرم کردن آب تا ۲۵-۲۶ درجه سانتی گراد) موجب هم دما شدن آب با برگ ها خواهد شد. از طرفی ابتدای صبح یا هنگام شب که برگ ها سردترهستند، اختلاف دمای آب و شاخساره گیاه کمتر بوده آبیاری با اطمینان بیشتری انجام می شود. به این صورت شوک ناشی از اختلاف دمای آب و بافت برگ به حداقل خواهد رسید.

پوسیدگی:
بنفشه های آفریقایی دچار پوسیدگی طوقه و ریشه علایم ظاهری بروز می دهند، مثلا برگ های خارجی اطراف گیاه پژمرده شده و حالت افتاده به خود می گیرند و برگ های کوچکتر مرکزی گیاه از رشد باز می مانند حتی ممکن است سیاه و چروکیده و خشک شوند. علل این بیماری قارچی عبارتند از آبیاری بیش از حد، نامناسب بودن شرایط زهکشی محیط کشت، تجمع نمک زیاد اطراف طوقه یا بیش از حد عمیق کاشتن طوقه گیاه در نتیجه رطوبت بیش از حد اطراف طوقه و ریشه ها تجمع می یابد. هیچ درمانی برای آسیب های برگی ناشی از پوسیدگی وجود ندارد. بنابراین باید از طریق آبیاری و زهکشی مناسب از آن پیشگیری کرده و نیز برای جلوگیری از آلوده شدن سایر گیاهان ظرف های کشت را با استفاده از محلول آب و مایع سفید کننده ( وایتکس) ضدعفونی کرد.

پوسیدگی دمبرگها:
ساقه و برگ های بنفشه افریقایی به راحتی توسط تجمع املاح ناشی از مصرف کودهای شیمیایی آسیب می بینند. تجمع نمک به خصوص در گلدان های سفالی مشکل ساز است. دمبرگ های بنفشه آفریقایی هنگام تماس با لبه های گلدان سفالی آسیب می بینند و می پوسند. بیشترین تجمع نمک در لبه های گلدان سفالی است که به شکل بلورهای سفید یا زرد رنگ به راحتی قابل تشخیص است.
برای جلوگیری از این مشکل بهتر است از گلدان های پلاستیکی برای کاشت بنفشه آفریقایی استفاده کنید. و نیز به محض مشاهده ی بلورهای سفیدرنگ نمک روی سطح خاک یا لبه های گلدان، با مقدار فراوان آب ، خاک را آبشویی کرده ( مقدار زیادی آب را از بالا به گلدان اضافه کرده و اجازه میدهیم از زهکش های ته گلدان خارج شود تا املاح و نمک های اضافی را از خاک شسته و خارج کند) یا اقدام به تعویض محتوی خاک گلدان نمایید.

سفیدک پودری:
گاهی لکه های آرد مانند سفید رنگی رو برگ ها و دمبرگ ها مشاهده می شود ( گویی روی برگ ها آرد پاشیده شده). عامل این عارضه بیماری قارچی ست که به ویژه در شرایط سرد و مرطوب بروز می کند. کنترل سفیدک حقیقی از طریق اسپری کردن با یک محلول قارچ کش نظیر کاپتانبه راحتی صورت می گیرد.

زنگ بوتری تیس (Botrytis Blight)
زنگ بوتری تیس در بنفشه افریقایی یک بیماری قارچی است که موجب می شود برگ ها حالتی زنگ زده به خود بگیرند. علایم این مشکل برگی به صورت نقاط و لکه های قهوه ای سوخته یا خاکستری رنگ روی برگ هاست.این مشکل بیشتر در شرایط گرم و مرطوب با تراکم زیاد گیاهان و تهویه و جریان هوای کم ایجاد می شود. برای تیمار بنفشه آفریقایی که به بوتری تیس دچار شده باید تمام برگ های مرده و آسیب دیده و آلوده را حذف کرده و گیاه را به محلی با تهویه و جریان هوای مناسب ( و دور از سایر بوته ها) منتقل کرد. محلول پاشی توسط یک قارچ کش سیستمیک ( مثل بنومیل) نیز مفید خواهد بود. بوتری تیس اغلب پس از حمله ی کنه ها به گیاه اتفاق می افتد بنابراین کنترل این آفت برای جلوگیری از آسیب های برگی آینده بسیار مهم است. برای پیشگیری از بلایت ناشی از بوتری تیس گیاهان را با فاصله مناسب از هم به صورتی که برگ های بوته های مجاور با هم در تماس نباشند قرار داده و از خیس شدن برگ ها جلوگیری کنید.

زرد شدن برگ ها:
زرد شدن برگ های بنفشه آفریقایی می تواند به علل مختلفی رخ دهد.
برخی آفات و بیماری های قارچی موجب زردی برگ ها می شوند. ولی چون زردی برگها به علل دیگری هم رخ میدهد وجود آفت و بیماری ها را از روی علایم دیگری می توان تشخیص داد.
آبیاری کم و خشک شدن بیش از حد محیط کشت گاهی موجب زردی برگ هاست. از طرف دیگر آبیاری بیش از حد هم از طریق پوسیدگی طوقه و ریشه ها موجب قهوه ای شدن و افتادن برگ ها می شود. ازین رو باید در آبیاری بنفشه آفریقایی دقت کرده هنگامی اقدام به آبیاری کنیم که سطح خاک خشک شده.
گاهی زرد شدن برگ ها ناشی از کمبود مواد غذایی ( به خصوص نیتروژن) است. برای این منظور پس از کنترل سایر عوامل فوق و اطمینان از عدم وجود بیماری ، باید با کودهای مخصوص بنفشه آفریقایی گیاه را تغذیه کنید.
در صورت استفاده از نور طبیعی آفتاب، هنگامی که در تابستان شدت نور زیاد است رنگ برگ ها به سبز روشن و سپس زرد می گراید و اگرتابش آفتاب مستقیم سوزان روی برگ ها ادامه یابد موجب ایجاد نقاط و لکه های سوخته روی برگ ها خواهد شد. برای این منظور بهتر است در تابستان گیاهان را از تابش مستقیم آفتاب حفظ کنید.

شپشک ها (Mealy bugs)
در بنفشه های آفریقایی داری شپشک اغلب برگ ها از رشد بازمانده و ظاهری بدشکل و پیچیده در اطراف گیاه به خود می گیرند. شپشک ها حشراتی کوچک هستند با بدن نرم و سفید رنگ که درون ماده ای واکسی پوشیده شده و گونه های متعددی در این گروه قرار دارند.
یکی از رایج ترین گونه ها شپشک آردآلود است که تارهای پنبه ای چسبناک دور خود ایجاد کرده حشره داخل آن محافظت می شود. بارزترین علامت آلودگی به شپشک آردآلود نیز مشاهده ی تارهای پنبه ای چسبناک در محل اتصال دمبرگ ها به ساقه اصلی گیاه است. ( در حالات پیشرفته روی تمام سطوح از جمله پشت و روی برگ ها و روی دمبرگ ها به چشم می خورد(شپشک ها روی سطح و زیر برگهای گیاه از طریق مکیدن شیره ی گیاهی تغذیه می کنند. یکی دیگر از نشانه های هجوم شپشک ها وجود یک ماده ی چسبناک عسل مانند رو برگ هاست. برای تیمار گیاهان آلوده به شپشک ها (ابتدا به وسیله ی گوش پاک کن آغشته به الکل تا جای ممکن حشرات را جدا کرده و برگ را تمیز کنید سپس) با استفاده ازمحلول یک حشره کش مناسب وطبق دستور روی بطری، پشت و روی برگ های گیاه را با دقت سمپاشی کنید. نکته بسیار مهم جلوگیری از شیوع شپشک هاست. برای این منظور گیاهان آلوده را از سایر بوته ها دور کرده و دست ها و لوازم کار را تمیز نگه دارید. گیاهان جدیدی هم که وارد مجموعه می شوند برای اطمینان از عدم آلودگی باید در ابتدا برای مدتی( ۲تا ۳ ماه) قرنطینه شوند.

تریپس (Thrips)
تریپس یکی از آفات رایج بنفشه آفریقایی است که در بافت های گیاه تخم ریزی میکند. در بنفشه آفریقایی داخل پرچم های گیاه (اندام زردرنگ مرکز گل) زندگی می کند.در مرحله ی بلوغ پرواز کرده و به راحتی از گلی به گل دیگه می رود.
این حشره بسیار ریز بوده و معمولا به چشم نمی آید. برای دیدنش باید گل را روی یک صفحه تیره رنگ بتکانید. اگر با نوک انگشت به پرچم ها ضربه بزنید موجودات ریزی را خواهید دید که از پرچم ها خارج شده و با سرعت حرکت می کنند. عموما سفید رنگ هستند بنابراین تشخیص آنها روی گلهایی که رنگ روشنی دارند دشوار تر است.
اواخر بهار وفصل تابستان تریپس در فضای باز( باغ و باغچه) به وفور یافت می شود ازین رو پس از فعالیت در بیرون و آمدن به منزل لباس های خود را تعویض کرده و دستها رو با آب و صابون شست شو دهید، سپس به بنفشه های خود بپردازید. در ضمن در صورت باز کردن پنجره ها از توری استفاده کنید. گلهای جدید را نیز تا ۲ ماه قرنطینه نمایید سپس وارد مجموعه اصلی خود کنید.
اما درصورت آلودگی بنفشه آفریقایی به تریپس باید قبل از همه فورا بوته ی آلوده را از بقیه گیاهان خود جدا کرده و همه ی گل ها و غنچه ها را حذف نموده و دور بریزید. سپس بوته را با محلول یک حشره کش مناسب تیمار کنید.
در مراحل ابتدایی این آفت به راحتی با حذف گلها و غنچه ها کنترل می شود.
مانند همه ی آفات و بیماری ها بهترین و موثرترین راه برای مقابله، پیشگیری است؛ از طریق رعایت نکات بهداشتی و قرنطینه گیاهان جدید.

کنه ی سیکلامن (Cyclamen Mites) هولناک ترین آفت بنفشه آفریقایی!
کنه ی سیکلامن از شیره ی گیاهی ساقه و جوانه های بنفشه آفریقایی در نزدیک سطح خاک تغذیه می کند و موجب بدشکلی و افتادن برگ ها و پوسیدگی از قسمت مرکزی بوته گیاه به سمت بیرون می شود. این آفت کوچکتر از آن است که با چشم دیده شود اما می توان بقای مرده آن را که روی گیاه ریزش می کند به صورت پودری خاکستری رنگ مشاهده کرد. دمبرگ و پهنک بسیار شکننده شده، گل ها از ریخت می افتند و ساقه ها گره دار و پیچیده می شوند. مرکز بوته نیز از رشد باز مانده و در صورت لمس کردن سفت و خشن به نظر می رسد. پیشگیری از این آفت آسان تر از کنترل آن است که از طریق قرنطینه گیاهان جدید برای اطمینان از عدم آلودگی و نیز ضد عفونی کردن ابزار و ظروف کاشت انجام می شود.

بهترین راه در برخورد با گیاهان آلوده به کنه ی سیکلامن این است که ۳ یا ۴ برگ سالم گیاه را جدا کرده در محلول کنه کش فرو برده و برای تکثیر استفاده کنید و بقیه گیاه را از بین ببرید!
درصورت تمایل می توان برای تیمار گیاهان آلوده به کنه آنها را به محلی با رطوبت نسبی کمتر منتقل کرده و با یک محلول کنه کش تجاری مناسب مانند دی مایتاقدام به سمپاشی نمایید ( کلتانوسایتیوننیز کنه کش های خوبی هستند) اما این کار باید در چند مرحله انجام گیرد و نیز این احتمال وجود دارد که کل مجموعه خود را از دست بدهید!!!
برای جلوگیری از شیوع آفت همواره دست ها را تمیز نگه داشته و ابزار و ظروف کاشت را به مدت نیم ساعت در محلول ۱۰% وایتکس قرار دهید.

***

چند رقم زیبا از بنفشه آفریقایی